Η δημιουργία ενός ανεξάρτητου παρατηρητηρίου περιβάλλοντος είναι μία από τις πιο σημαντικές δράσεις που προτάθηκαν από τους ΦτΠ στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδίου «Πάρος 2020». Από τη φύση του το παρατηρητήριο είναι μία πρωτοβουλία που χρειάζεται γενικότερη αποδοχή για να πετύχει. Γι’ αυτό και οι ΦτΠ συνεργάστηκαν στενά με άλλους τοπικούς συλλόγους. Στις 30.4.2013 υπέγραψαν πρωτόκολλο συνεργασίας με τον “Αρχίλοχο” και την Τ.Ε. της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος & Πολιτισμού για την ίδρυση και λειτουργία του Περιβαλλοντικού Παρατηρητηρίου Πάρου.
Σαν πιο κατάλληλη λύση θεωρήθηκε να γίνει η σύσταση του στο διαδίκτυο και μετά από μία περίοδο πιλοτικής λειτουργείας το Παρατηρητήριο λειτουργεί κανονικά. Στις 25.7.14 έγινε δημόσια παρουσίαση από τους τρείς συνεργαζόμενους συλλόγους στο κτήριο Δημητρακόπουλου στην Παροικία.
Στόχος του Παρατηρητηρίου είναι να προσφέρει ένα εργαλείο αναφοράς που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε πολίτη για να επιστήσει την προσοχή όλων εκείνων που ζουν, εργάζονται, επισκέπτονται και αγαπούν το νησί της Πάρου, σε θέματα που έχουν σημασία για τη διατήρηση του περιβάλλοντος, του κυκλαδίτικου χαρακτήρα της Πάρου και την ποιότητα ζωής των κατοίκων και επισκεπτών. Οι αναφορές μπορούν να καλύψουν θέματα όπως η πολιτιστική κληρονομιά, το φυσικό περιβάλλον, ο κτιριακός ιστός/δομημένο περιβάλλον και οι υποδομές.
Το Παρατηρητήριο καλύπτει τόσο τα κακώς όσο και τα καλώς κείμενα, όπως φαίνεται από τα περιστατικά που έχουν αναρτηθεί. Κάθε πολίτης μπορεί να υποβάλει, επωνύμως ή ανωνύμως, μια “αναφορά”, δημοσιεύοντας μια σύντομη περιγραφή, φωτογραφίες, βίντεο, ή / και σύνδεσμο προς μια πηγή ειδήσεων, στον δικτυακό τόπο του Παρατηρητηρίου (http://paratiritirio.paros-island.com). Τέτοια περιστατικά δημοσιεύονται μετά από πιστοποίηση των εκπροσώπων των συνεργαζόμενων συλλόγων.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο το Παρατηρητήριο μπορεί να παίξει πολλαπλούς ρόλους. Πρώτα απ’ όλα μπορεί να λειτουργεί σαν “alert” για επείγοντα περιστατικά. Επίσης δημιουργεί ένα «αρχείο περιστατικών» που επιφέρουν μια συνολική αλλαγή – αρνητικά ή θετικά – και με την πάροδο του χρόνου μπορεί να συμβάλει στο χωροταξικό σχεδιασμό και περιβαλλοντικά μέτρα για την Πάρο. Ακόμη πιο άμεσα προσφέρεται για εκπαιδευτικούς σκοπούς για χρήση των μαθητών και εκπαιδευτικών πάνω σε θέματα περιβάλλοντος του νησιού.
Τα πρώτα συμπεράσματα από την αρχική περίοδο λειτουργίας του Παρατηρητήριου είναι πολύ ενδιαφέροντα. Βλέπουμε μία αντιπαράθεση ανάμεσα σε δύο νοοτροπίες. Από τη μία πλευρά είναι το νέο πνεύμα συνεργασίας και εθελοντισμού που προσβλέπει στην αειφορία και στην προστασία του περιβάλλοντος και του κυκλαδίτικου χαρακτήρα της Πάρου. Από την άλλη πλευρά τα παραδοσιακά στοιχεία της τοπικής κοινωνίας που, ακόμα και όταν αναγνωρίζουν τη μεγάλη αλλοίωση στο περιβάλλον του νησιού και τις απέραντες αυθαιρεσίες των τελευταίων δεκαετιών, προτιμούν να μην προβούν σε πρωτοβουλίες που τις θεωρούν “καταγγελτικές” αλλά να αφήσουν τα πράγματα στις “αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες” και ας είναι πασίγνωστο ότι κάτι τέτοιο δεν φέρνει κανένα αποτέλεσμα.
Με άλλα λόγια, το Παρατηρητήριο προσφέρεται σαν ένα ισχυρό εργαλείο στην κοινωνία των πολιτών και μέσα από την δημόσια και ελεύθερη πληροφόρηση εκφράζει μια μορφή “soft power”. Αλλά δεν το έχει πετύχει ακόμα γιατί δεν έχει φτάσει στην απαιτούμενη κριτική μάζα, δηλαδή χρειάζεται μεγαλύτερη συμμετοχή από τους πολίτες και τους επισκέπτες της Πάρου για να γίνει γενικότερα αποδεκτό και περισσότερο χρήσιμο.
Μακροπρόθεσμα η επιτυχία του Παρατηρητηρίου είναι λοιπόν στα χέρια όσων δεν δίνουν προτεραιότητα σε ιδιωτικά συμφέροντα αλλά στο κοινό όφελος. Οι νέοι σαφώς ανήκουν σ’ αυτήν την κατηγορία και έχουν το πρόσθετο πλεονέκτημα της άνετης χρήσης του διαδικτύου και των κοινωνικών μέσων. Γι’ αυτό και στο επόμενο βήμα οι ΦτΠ στοχεύουν να απευθυνθούν κατ’ ευθείαν στη νέα γενιά ξεκινώντας με παρουσιάσεις του Παρατηρητηρίου στα σχολεία και κυρίως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Χάρης Μαρτίνος
Leave a Reply