Ναός της Αθηνάς
Στο Κάστρο, στο λόφο του Αγίου Κωνσταντίνου, σώζονται τα ερείπια δωρικού ναού του 6ου αι. π.Χ., αφιερωμένος στην Αθηνά (τα 3/4 του κυρίως ναού και ο οπισθόδομος καταποντίστηκαν μαζί με τη δυτική πλευρά του λόφου στη θάλασσα). Είχε πλάτος 16,50 μ. και ήταν πρόστυλος, δηλαδή είχε έξι κίονες στην ανατολική σττενή πλευρά (πρόδομο) και πιθανώς άλλους έξι στον οπισθόδομο, ανήκε δηλαδή στον αρχιτεκτονικό τύπο αμφιπρόστυλου ναού. O επισκέπτης μπορεί να δει τμήματα της υποθεμελίωσης του ναού, καθώς και υπολείμματα της μαρμάρινης ανωδομής στη νότια πλευρά της εκκλησίας του Αγίου Κωνσταντίνου (δύο βαθμίδες της κρηπίδας και δόμους του τοιχοβάτη). Το πλαίσιο της θύρας του ναού (διαστ. 3,76×5,96 μ.) είναι εντοιχισμένο στο φράγκικο Κάστρο.
Τις ίδιες διαστάσεις έχει και η θύρα του ναού του Απόλλωνα, η λεγόμενη Πορτάρα, που δεσπόζει δεξιά στο λόφο πάνω από το λιμάνι της Νάξου. Και οι δύο ναοί, που παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες, κτίσθηκαν στην περίοδο της τυραννίας του Λύγδαμι της Νάξου, γύρω στο 525 π.Χ., όταν η Πάρος βρισκόταν υπό ναξιακή κυριαρχία. Μεγάλη καταστροφή στα αρχαία κτίσματα του λόφου έγινε από τους Βενετούς για την κατασκευή του μεσαιωνικού κάστρου, το οποίο έχει κτισθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη μνημείων της αρχαίας πόλης, εντυπωσιακά ορατά μέχρι σήμερα.
Άλλα Μνημεία στο Κάστρο
Το Κάστρο κτίσθηκε το 1260 από το βενετό Δούκα της Νάξου. Είχε ελλειπτικό σχήμα και στα βορειοανατολικά ορθογώνιο αμυντικό πύργο. Το δυτικό τμήμα του τείχους έχει καταποντισθεί στη θάλασσα.
Χάρη στη πολύχρονη έρευνα του γερμανού αρχιτέκτονα G. Gruben, έχουμε κάποιες ενδείξεις για την αρχιτεκτονική της αρχαίας πόλης. Η έρευνα στηρίχθηκε κυρίως στα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη που ήταν εντοιχισμένα σε κτίσματα μεταγενέστερων περιόδων. O Gruben απέδωσε τμήμα περιθυρώματος και ιωνικά κυμάτια, κτισμένα στο φράγκικο Κάστρο, σε αρχαϊκό ναό αφιερωμένο στη λατρεία της Κόρης εντός του άστεως, που σύμφωνα με επιγραφές σωζόταν έως τον 4ο αι. π.Χ. και είχε ανακαινισθεί και διακοσμηθεί με νέα γλυπτά.
Ένα άλλο οικοδόμημα ταυτίστηκε από τη βάση τοίχου με κυμάτιο και ένα πλαίσιο θύρας, η οποία έκλεινε με κιγκλίδωμα. Πρόκειται μάλλον για «θησαυρό» που χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 5ου αι. π.Χ.
Πλήθος σπoνδύλων από κίονες και τμήματα επιστυλίου ανήκουν σε κτίριο και σε στοά της αγοράς της πόλης, που επισκευάστηκε την εποχή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού (2ος αι. μ.Χ.), όπως μαρτυρεί επιγραφή εντοιχισμένη στο ίδιο το Κάστρο.
O πύργος του Κάστρου έχει ενσωματωμένο μαρμάρινο κτίσμα του 4ου αι. π.Χ., μικρών διαστάσεων, Tο μνημείο είναι ορατό σήμερα, γιατί ο Rubensohn στις αρχές του 20ου αιώνα γκρέμισε τμήμα του πύργου για να το αποκαλύψει. Πρόκειται για τμήμα κυκλικής θόλου, διαμέτρου 3,30 μ., διακοσμημένης με δωρικό θριγκό, που ήταν αφιερωμένη στην Εστία, όπως μαρτυρεί σχετική επιγραφή.
Στον πύργο επίσης είναι εντοιχισμένο μαρμάρινο επιστύλιο, μήκους 115 μ., που ανήκε σε δωρική στοά των ελληνιστικών χρόνων, αν και η επιγραφή που διακρίνεται στο επιστύλιο ανήκει στους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους, στην εποχή του Αδριανού (2ος αι. μ.Χ.). Η στοά ήταν τετράγωνη, όπως αναφέρεται σε επιγραφή της ίδιας περιόδου.
του Γιάννου Κουράγιου – Αρχαιολόγος της ΚΑ’ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων
Leave a Reply