Αποστάγματα από μια επιστημονική διημερίδα
Από την Τόνια Παντελαίου
Στις 5 και 6 Μαΐου 2023 πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του ΕΠΑΛ Πάρου η διημερίδα “Στρατηγικές για την Αειφορία”. Η διημερίδα διοργανώθηκε από το Σύλλογο Φίλων της Πάρου και Αντιπάρου μαζί με άλλους τρεις παριανούς Συλλόγους: το Σύλλογο Λευκιανών Αθήνας, τον Πολιτιστικό Σύλλογος Αγκαιριάς και τον Μ.Ε.Α.Σ Λευκών ΥΡΙΑ.
Η θεματική της διημερίδας αναπτύχθηκε σε τέσσερεις συνεδρίες με επιμέρους αντικείμενα τον Βιώσιμο Τουρισμό, τον Πρωτογενή και Δευτερογενή Τομέα, τη Χωροταξία και Δόμηση και τέλος τις Υποδομές για την Κλιματική Κρίση Συμμετείχαν ως ομιλητές έξοχοι πανεπιστημιακοί που ήρθαν στο νησί μας γι αυτό το σκοπό, συντοπίτες μας που δραστηριοποιούνται και πρωτοπορούν στο νησί μας, αλλά και το κοινό, που συνέβαλε με τις παρατηρήσεις του στη συζήτηση για την οποία είχε προβλεφθεί χρόνος στο τέλος κάθε ξεχωριστής συνεδρίας.
Συζητήσαμε για έννοιες όπως Αειφορία, Βιωσιμότητα, Κλιματική Κρίση, Κυκλική Οικονομία, Πολιτιστικός/Θεματικός Τουρισμός, Δίκτυα Συνεργασίας, Συμμετοχικός Χωροταξικός Σχεδιασμός, κ.α που αναμφίβολα οφείλουν να διαποτίσουν τις σκέψεις μας για την πορεία του τόπου και αρκετές από αυτές θεματοποιούνται για πρώτη φορά σε δημόσια συζήτηση στην Πάρο.
Στην πρώτη συνεδρία με θέμα τον Βιώσιμο Τουρισμό ο Γιάννης Σπιλάνης τόνισε πως το σημερινό τουριστικό μοντέλο που βασίζεται στο τρίπτυχο «ήλιος -θάλασσα- άμμος», αφού έφερε σημαντικά εισοδήματα κατά τις προηγούμενες δεκαετίας, σήμερα, φορτισμένο πλέον και με τα επιπλέον επιβαρυντικά χαρακτηριστικά του «τουρισμού του (ανεξέλεγκτου) Real Estate», οδηγεί σε υπερκατανάλωση πόρων και σημαντικές επιβαρύνσεις στην τοπική κοινωνία και το φυσικό περιβάλλον, με συνέπεια να μην είναι βιώσιμο μακροχρόνια και να οδηγεί σε πολλαπλά αδιέξοδα. Συνεχίζοντας με το ίδιο μοντέλο κινδυνεύουμε να βρεθούμε σύντομα μπροστά σε συνθήκες κατάρρευσης του τουρισμού στο σύνολό του, ενώ τα όποια κέρδη θα περνούν όλο και περισσότερο στα χέρια των μεγάλων επενδυτών και κατασκευαστών αντί να διαχέονται στους μικρομεσαίους επαγγελματίες και στην τοπική κοινωνία Στον αντίποδα του σημερινού μοντέλου, η στόχευση στον τουρισμό της εμπειρίας, του πολιτισμού και της γνώσης με ανάδειξη και προβολή των μοναδικών χαρακτηριστικών των τόπων, των ανθρώπων, της φύσης και της ιστορίας, μπορεί να στηρίξει την ιδιαίτερη παραγωγική ικανότητα, την ευρηματικότητα και την συνοχή των κατοίκων, αλλά και το μοναδικό φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον του νησιού μας, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα συνθήκες ευζωίας στις τοπικές κοινωνίες.
Αναφέρθηκε επίσης στα ευνοϊκά για τον ήπιο τουρισμό στοιχεία των κυκλαδίτικων προορισμών και επισήμανε πως από έρευνα του Παρατηρητηρίου Βιώσιμου Τουρισμού (το οποίο διευθύνει) προκύπτει ότι στις Κυκλάδες, όπου μέχρι στιγμής επικρατούν τα μικρά τουριστικά καταλύματα και τα ξενοδοχεία τριών αστέρων, το κέρδος ανά τουρίστα είναι μεγαλύτερο απ΄ ότι σε περιοχές με πολυτελή πεντάστερα ξενοδοχεία με περιβαλλοντικό κόστος εξαιρετικά υψηλό. Η κατασπατάληση των πολύτιμων φυσικών πόρων δεν σημαίνει απαραίτητα μεγαλύτερη κερδοφορία, ούτε καν βραχυπρόθεσμα. Μάλλον το αντίθετο.
Η Ρόνια Αναστασιάδου αναφέρθηκε στις δυνατότητες του θεματικού τουρισμού και στο ιδιαίτερο δέσιμο με τους ανθρώπους και τον τόπο που μπορεί αυτός να καλλιεργήσει, χρησιμοποιώντας και παραδείγματα από τη δική της εμπειρία στη Σίφνο. Η παριανή εικαστικός Δήμητρα Σκανδάλη, περιέγραψε το πρωτότυπο και εξειδικευμένο εγχείρημα πολιτιστικού τουρισμού που η ίδια έχει δημιουργήσει και λειτουργεί στην Αλυκή της Πάρου συνδυάζοντας τα δικά της καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα με την νησιώτικη παράδοση της οικογένειάς της στη δημιουργία ενός ιδανικού χώρου για την φιλοξενία ξένων καλλιτεχνών.
Ο Μιχάλης Κονιτόπουλος, εκ μέρους του Συλλόγου Τουριστικών Καταλυμάτων της Αλυκής, τόνισε την σημασία της ανάδειξης των ταυτοτικών στοιχείων του τόπου για την διασφάλιση ενός τουριστικού προτύπου βασισμένου στην ποιότητα και τον σεβασμό του χώρου και των ανθρώπων και έθεσε ερωτήματα σχετικά με την προτεραιότητα και τις επιπτώσεις των μεγάλων έργων υποδομής που αυτή τη στιγμή προχωρούν στο νησί, ανάμεσα στα οποία και το αεροδρόμιο που πρόκειται να φέρει ακόμα περισσότερους επισκέπτες σε ένα νησί που για χρόνια δεν έχει καταφέρει να εξασφαλίσει επαρκείς υποδομές υγείας για τους ίδιους τους κατοίκους του.
Στη δεύτερη συνεδρία με θέμα τον Πρωτογενή και Δευτερογενή τομέα, συζητήθηκε κυρίως η δυνατότητα και ανάγκη συνεργειών ανάμεσα στον τουριστικό τομέα και την παραγωγική ζωή του νησιού. Η Σοφία Καράμπελα αναφέρθηκε σε διεθνή παραδείγματα επιτυχημένων Δικτύων Συνεργασίας Παραγωγών που μπόρεσαν να επιτύχουν επαύξηση της κερδοφορίας αλλά και της ποιότητας του προσφερόμενου προϊόντος. Αναπτύχθηκαν επίσης από το ζεύγος Σταύρου και Κατερίνας Τσάβαλου και το Μάνο Σταυριανό παραδείγματα και δυνατότητες αγροτικής και μεταποιητικής δραστηριότητας που ήδη λειτουργούν στο νησί. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η εισήγηση του Αλέξη Γκόκα που μας μετέφερε στοιχεία από την έρευνα που πραγματοποίησε ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Πάρου με την επιστημονική καθοδήγηση του Απόστολου Αυγελή, με στόχο τη διάσωση τοπικών ποικιλιών αμπέλου με ιδιαίτερη προσαρμογή και ανθεκτικότητα και τη δημιουργία υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού για τις τοπικές ποικιλίες.
Στην τρίτη συνεδρία, με θέμα την Χωροταξία και τη Δόμηση, ζήτημα που έχει γίνει απολύτως κρίσιμο για το μέλλον του νησιού μας, οι Μαρία Μάρκου, Μόνικα Θέμου και Ελένη Μαΐστρου τόνισαν πως ο χωροταξικός σχεδιασμός οφείλει να είναι συμμετοχικός και να παρέχεται στους πολίτες με ουσιαστικό και όχι προσχηματικό τρόπο η δυνατότητα να διατυπώνουν προτάσεις, αφού προηγουμένως εξασφαλιστεί η σοβαρή τους ενημέρωση για τις συνέπειες κάθε χωροταξικής ρύθμισης. Αυτό δυστυχώς δεν συμβαίνει στη χώρα μας, δημιουργώντας τελικά ένα κενό δημοκρατίας. Επίσης αναφέρθηκαν στα σημαντικά κενά και καθυστερήσεις που χαρακτηρίζουν τις διαδικασίες χωροταξικού σχεδιασμού στην Ελλάδα (όπως η ανυπαρξία Ειδικού Χωροταξικού για τον Τουρισμό!) αλλά και στο πρόβλημα των λεγόμενων «στρατηγικών επενδύσεων στον τουρισμό» που έχουν ήδη αναδειχθεί σε σοβαρή απειλή για την περιβαλλοντική και κοινωνική συνοχή του κυκλαδικού χώρου.
Η Αρχοντούλα Βασιλαρά αναφέρθηκε ιδιαίτερα στους παραδοσιακούς οικισμούς της Πάρου και μας ενημέρωσε πως υπάρχει δυνατότητα και πρόθεση μελέτης και καταγραφής των στοιχείων τους από την ομάδα της στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Στην τέταρτη και τελευταία συνεδρία συζητήθηκαν οι επιπλέον κίνδυνοι που προέρχονται από την – καλπάζουσα πλέον- Κλιματική Κρίση, της οποίας οι επιπτώσεις στα νησιά μας αναμένεται να είναι ιδιαίτερα σοβαρές, όπως τόνισε κ. Νίκος Χρυσόγελος. Παρουσιάστηκαν προτάσεις για την αναγκαία οχύρωση των νησιών απέναντι σε αυτούς τους κινδύνους. Ο Νίκος Στάππας μίλησε για την ορθή διαχείριση των ρεμάτων προς αποφυγή καταστροφικών πλημμυρικών φαινομένων που, εξαιτίας της Κλιματικής Κρίσης – και σε συνδυασμό με παράγοντες όπως η υπερδόμηση του νησιού και η έντονη διάβρωση των εδαφών λόγω της απομείωσης των καλλιεργούμενων εδαφών – κινδυνεύουν να απειλήσουν σοβαρά την Πάρο. Ξεχωριστό ενδιαφέρον είχε επίσης η παρουσίαση του εγχειρήματος της ΒΙΟΤEV – πού ήδη λειτουργεί στην Πάρο, πρωτοπορώντας σε πανελλαδικό επίπεδο στην Κυκλική Οικονομία με την ανακύκλωση των γεωργικών υπολειμμάτων και τη μετατροπή τους σε προϊόντα καθαρισμού- από τον εμπνευστή της, εφευρέτη κ. Τίμο Βενετσιάνο.
Σαν συνολικό συμπέρασμα της διημερίδας μπορούμε ίσως να καταγράψουμε τη διαπίστωσή πως η Πάρος, βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Οι κίνδυνοι είναι ορατοί, αλλά και οι δυνατότητες επιλογής μιας διαφορετικής κατεύθυνσης είναι -ακόμα- υπαρκτές. Υπάρχουν δύο διαφορετικές πορείες για το μέλλον του νησιού. Η μία είναι να συνεχίσουμε όπως πάμε, θεωρώντας μονόδρομο την μεγέθυνση των αριθμών και αδιαφορώντας για τις πολλές δυσάρεστες επιπτώσεις που με βεβαιότητα θα επιφέρει αυτή. Η άλλη πορεία θα ήταν η υποστήριξη ενός ήπιου τουριστικού μοντέλου, με προστασία του μοναδικού περιβαλλοντικού και πολιτισμικού πλούτου, με μέριμνα για την ευημερία, αρχικά των κατοίκων του αλλά και των επισκεπτών, και με την ενίσχυση της παραγωγικής δυνατότητας το τόπου.
Τη ζωντανή αναμετάδοση της διημερίδας παρακολούθησαν εκατοντάδες άνθρωποι, μιας και τα θέματα αυτά απασχολούν πλέον όλα τα νησιά και όχι μόνο την Πάρο και το σχετικό ενδιαφέρον είναι ήδη ιδιαίτερα έντονο πανελλαδικά. Αρκετές από τις εισηγήσεις βρίσκονται αναρτημένες στη διαδικτυακή σελίδα του Συλλόγου των Φίλων της Πάρου και Αντιπάρου.
Leave a Reply