Οι κοινωνίες και οι οικονομίες τους σε όλο τον κόσμο συνταράσσονται από την κρίση του κορωνοϊού. Οι ανατροπές στους τρόπους ζωής, στις συνθήκες εργασίας, στις κοινωνικές μας σχέσεις είναι ριζικές. Πολλά φαίνονται να κλονίζονται και το μέλλον, για ένα ορίζοντα τουλάχιστον μιας διετίας, είναι εξαιρετικά αβέβαιο. Και ουδείς σε αυτές τις συνθήκες μπορεί να προβλέψει με αξιοπιστία πώς θα είναι ο κόσμος μετά από αυτή την καταιγίδα. Διαφαίνεται όμως ότι θα υπάρξουν βαθιές αλλαγές σε πολλά επίπεδα.
Ένα από τα πράγματα που κατ’ εξοχήν θα αλλάξουν φαίνεται να είναι ο τρόπος που θα ταξιδεύουν οι άνθρωποι και ειδικότερα πώς θα κάνουν τις διακοπές τους. Η αλλαγή αυτή είναι βραχυπρόθεσμα καταστροφική για τους τουριστικούς προορισμούς. Αλλά και σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα τα προβλήματα θα είναι μεγάλα, πολύ περισσότερο για τους προορισμούς του μαζικού τουρισμού. Μια μεγάλη ανατροπή φαίνεται να συντελείται και σε αυτό τον τομέα.
Εστιάζοντας στη δική μας περίπτωση, η Πάρος, ως ένα τυπικό παράδειγμα προορισμού μαζικού τουρισμού και με την οικονομία της πρακτικά εξαρτημένη πλήρως από τον τουρισμό, θα υποστεί καίρια πλήγματα, σίγουρα φέτος αλλά πιθανόν και μελλοντικά. Κρίσιμα ερωτήματα ανακύπτουν. Τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό; Πώς μπορούμε να ελαχιστοποιήσουμε τις απώλειες και να βρεθούμε με συγκριτικά πλεονεκτήματα στο νέο τοπίο που θα διαμορφωθεί; Πώς μπορούμε, κατά την γνωστή κοινότοπη έκφραση, να κάνουμε την κρίση ευκαιρία;
Το πρόβλημα αφορά βέβαια συνολικά τη χώρα, στην οποία ο τουρισμός συγκροτεί με άμεσο ή έμμεσο τρόπο περί το 20% της ΑΕΠ. Και για το λόγο αυτό επιχειρείται σε εθνικό επίπεδο μια συστηματική προσπάθεια ακριβώς για τη μείωση του βραχυ- και μεσοπρόθεσμου κόστους και τη διεύρυνση των ευκαιριών του μέλλοντος. Όμως αυτό δεν θα είναι αρκετό για την ανασυγκρότηση αν και οι τοπικές κοινωνίες, όπως της Πάρου, με τις αρχές και τους φορείς της, δεν αναλάβουν συστηματικές πρωτοβουλίες στη σωστή κατεύθυνση. Ποια όμως είναι η κατεύθυνση αυτή;
Η απάντηση είναι γνωστή εδώ και καιρό. Είναι η επιδίωξη της αειφορικής ανάπτυξης. Μιλάμε για αυτήν εδώ και καιρό, άλλοτε ως το αντίδοτο στη μέχρι πρότινος απειλή του υπερτουρισμού, που προσωρινά τουλάχιστον σαρώθηκε από τον κορωνοϊό, άλλοτε ως την εύκολη πανάκεια που ως δια μαγείας θα θεραπεύσει τα κακώς κείμενα και άλλοτε ως αναλώσιμο πολιτικό σύνθημα. Όμως η αειφορική τουριστική ανάπτυξη δεν είναι κάτι αόριστο και νεφελώδες. Είναι αντίθετα σταθερές αναπτυξιακές αρχές, είναι δέσμευση σε ένα στιβαρό στρατηγικό σχέδιο και σε σαφείς στόχους, είναι επιστράτευση των αναγκαίων ανθρώπινων και υλικών πόρων, είναι συνεχής βελτίωση και αξιολόγηση, είναι τέλος και πιστοποίηση. Αν λοιπόν θέλουμε όντως να είμαστε μέσα στις εξελίξεις της νέας εποχής, είναι απολύτως απαραίτητο αυτό όλο το πλαίσιο να αποκρυσταλλωθεί σε συγκεκριμένα βήματα. Και αυτό προϋποθέτει μια ανοιχτή συζήτηση σε τοπικό επίπεδο με τη συμμετοχή της Δημοτικής Αρχής, των επαγγελματιών του τουρισμού και της κοινωνίας των πολιτών μέσω των συλλογικών της φορέων. Μια συζήτηση που δεν θα μείνει όμως στις προθέσεις αλλά θα προχωρήσει με σταθερά βήματα προς την υλοποίηση των στόχων που θα τεθούν.
Η αναγκαιότητα για τη στροφή προς τον ποιοτικό τουρισμό μέσω της αειφορικής προσέγγισης της ανάπτυξης προϋπήρχε του κορωνοϊού, ως όρος για την προστασία τόπων μοναδικής αξίας, όπως η Πάρος. Οι νέες συνθήκες καθιστούν αυτή τη στροφή επιβεβλημένη και για λόγους διατήρησης της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας στη νέα εποχή. Η τάση προς την κατεύθυνση αυτή είναι διεθνώς σαφής εδώ και καιρό. Αλλά και στη χώρα μας το γενικότερο περιβάλλον φαίνεται να είναι ευνοϊκό και υπάρχουν και τα εργαλεία. Το Υπουργείο Τουρισμού υπέγραψε πρόσφατα μνημόνιο συνεργασίας με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Αειφορικού Τουρισμού (GSTC) ακριβώς για τη συστηματική προώθησή του στους ελληνικούς προορισμούς και τους επιχειρηματίες του τουρισμού. Διαμορφωτές της κεντρικής πολιτικής ατζέντας τονίζουν τη σημασία του, όπως και την προτεραιότητα της προστασίας του μοναδικού περιβάλλοντος της χώρας. Είναι επομένως από πολλές πλευρές η στιγμή, είναι η ευκαιρία τώρα και δεν πρέπει να χαθεί, πρέπει να αξιοποιηθεί η δυναμική που υπάρχει.
Πέρα λοιπόν από τις απολύτως απαραίτητες ενέργειες που έχουν ήδη ξεκινήσει ώστε να εξασφαλιστούν οι βέλτιστες δυνατές υγειονομικές συνθήκες που θα επιτρέψουν να λειτουργήσει και φέτος η τουριστική αγορά σε ένα βαθμό, είναι αναγκαίο να ξεκινήσει άμεσα ο διάλογος για το πώς θα εξειδικεύσουμε την αειφορική ανάπτυξη στο νησί μας. Οι καιροί δεν προσφέρονται δυστυχώς για φυσικές ανθρώπινες συνάξεις, όπως θα ήταν το ιδανικό για να συζητήσουμε τόσο σημαντικά θέματα. Μπορούμε όμως να το κάνουμε με τις πλατφόρμες που μας δίνει σήμερα η τεχνολογία της πληροφορικής. Θα βρούμε σίγουρα τον τρόπο αν το επιδιώξουμε.
Νίκος Μαλατέστας
Leave a Reply